سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل، در چهارمین همایش ملی پدافند غیرعامل در مدیریت شهری در وزارت راه و شهرسازی، ضمن تشکر از وزیر راه به‌دلیل اختصاص دادن یکی از جلسات به موضوع بسیار مهم پدافند غیرعامل در شهرها، گفت: قاسمی مجری طرح‌های بسیار زیادی در حوزه پدافند غیرعامل در بخش‌های کشوری و لشکری بوده است و می‌توان او را سردار سازندگی پدافند غیرعامل نامید.
وی تهدیدات را عنصری زنده و جدی دانست که همراه همیشگی بشر در تلاش‌ها و زیرساخت‌های تولیدی است.
جلالی با بیان اینکه موضوع شهرها، محل تقاطع زیرساخت‌ها، کارکردها، مدیریت و شهروندان بوده که مدیریت آنها موضوع بسیار پیچیده‌ای شده است، تصریح کرد: هرچقدر شهرها به سمت شبکه‌ای، سیستمی و هوشمند شدن می‌روند یک رویکرد سیستم در سیستم (SOS) در حوزه شهری متجلی می‌شود.
به‌گفته وی مدیریت شهری مدیریت تعارض زیرساخت‌ها و هماهنگ و هم‌افزا کردن آنها جزو پدیده‌های پیچیده و جدی است که مدیریت شهری باید رویکرد پرداختن به این موضوع را داشته باشد.
تهدیدات سایبری شهری از مخاطرات آینده است
رئیس سازمان پدافند غیرعامل با اشاره به اینکه با افزایش رویکرد هوشمندی در زیرساخت‌های شهری، به‌سمت افزایش کاربری‌ها و افزایش بهره‌وری‌ها با حوزه هوشمندی می‌رویم، تاکید کرد: اما در کنار آن آسیب‌پذیری و تهدیدهای سایبری نیز به شهرها اضافه می‌شود؛ می‌توان گفت در آینده یکی از تهدیدهای عمده شهرها تهدیدات سایبری شهری است.
جلالی با اظهار اینکه قرن بیست‌ویکم قرن دفاع سایبری شهری یا مصونیت سایبری شهری است که پرداختن به این موضوع اهمیت بسیار زیادی دارد، گفت: هرچند هوشمندسازی پدیده‌ای بسیار ارزشمند است که می‌تواند کارکردها را توسعه دهد، اما باید همزمان هوشمندی نیز هوشمندانه پیاده‌سازی و اجرا شود.
وی درعین‌حال به تعریف چهار کلیدواژه کلی درباره موضوع پدافند غیرعامل اشاره کرد و افزود: اولین موضوع در حوزه شهرسازی و سایر حوزه‌ها، ارزیابی و طبقه‌بندی دارایی‌ها و زیرساخت‌ها به لحاظ کارکرد، اهمیت، ماهیت، مخاطرات، سیستمی، هوشمند یا غیرهوشمند بودن است.
جلالی موضوع دوم را مهندسی تهدیدشناسی نسبت به زیرساخت عنوان کرد و توضیح داد: تهدیدشناسی موضوعی عمدتا نظامی است، اما آوردن نظام تهدیدشناسی، اثر سایر متغییرها و تکانه‌ها بر سازه‌ها و زیرساخت‌ها، مولفه جدیدی در حوزه‌ای به‌نام حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی است که در دانشگاه‌ها نیز با نگاهی مهندسی تدریس می‌شود.
جلالی همچنین ارزیابی و کاهش آسیب‌پذیری‌ها و ضعف‌های گلوگاهی موجود در شهرها، مدیریت مخاطرات و ارزیابی، احصا، کنترل و کاهش مخاطرات موجود در شهرها و در نهایت مصون‌سازی و تاب‌آور کردن شهرها را دیگر کلیدواژه‌های اصلی در حوزه پدافند غیرعامل شهری بیان کرد.
انتخاب مدل پدافندی در گروه انتخاب نوع تکنولوژی است
وی مخاطب پدافند غیرعامل را شهرداری‌ها، استانداری‌ها، مدیران کل استان‌ها در حوزه راه‌وشهرسازی و به‌تازگی شوراهای شهر بیان کرد و افزود: سازمان پدافند غیرعامل آمادگی دارد با همکاری وزارت راه‌وشهرسازی و وزارت کشور در بخش شهرداری‌ها آموزش‌های لازم را برای شهرداری‌ها و شوراهای شهر جدید نسبت به موضوع ارائه کند.
رئيس سازمان پدافند غیرعامل همچنین داشتن پلتفرم‌های بومی سایبری شهری را یکی از ضرورت‌های بخش صنعت دانست و گفت: تلاش‌هایی در این راه درحال انجام است که امیدواریم به‌زودی به نتیجه برسد؛ موضوع پلتفرم شهر هوشمند و الزامات پدافند غیرعامل آن بسیار مهم است زیرا اگر پلتفرم‌ها خارجی باشد و دسترسی‌ها و موارد امنیتی درست رعایت نشود امکان مداخله از خارج از کشور بر شهرها ممکن می‌شود.
جلالی با تاکید بر اینکه برنامه توسعه آینده شهرها و برنامه توسعه کشور در حوزه‌های زیرساختی باید از یک مدل نهادینه شده مهندسی پدافند غیرعامل در ذات طرح برخوردار باشد، تصریح کرد: بسیاری از افراد به موضوع پدافند غیرعامل به عنوان پیوست پدافند غیرعامل بر طرح‌ها می‌نگرند، اما امروزه به‌دلیل پیچیدگی و پیشرفته شدن تکنولوژی‌ها، انتخاب مدل پدافندی در گروه انتخاب نوع تکنولوژی است.
وی در تکمیل توضیح خود با بیان اینکه یعنی طراحی پدافندغیرعامل در شهرها جزو ذات طراحی است، اضافه کرد: در این راستا موضوع ایمنی، امنیت و پایداری را در شهرها هدف‌گذاری کرده‌ایم که باید به‌عنوان طراحی در ذات شهر انجام شود؛ چراکه امروز مدل‌های جدید طراحی در واقع طراحی در ذات طرح است نه اینکه طرح پدافند غیرعامل به‌عنوان یک پیوست کنار آن قرار بگیرد.
هدف‌گذاری طرح پدافند شهری داشتن شهری تاب‌آور در برابر حوادث و تهدیدات است
جلالی، هدف‌گذاری در طرح پدافند شهری را داشتن شهری سبز، امن، مدرن، ایرانی و اسلامی و پایدار دانست که نمونه شهر تاب‌آور در برابر حوادث و تهدیدات با قابلیت حفظ کارکردهاست که در این شرایط طراحی و دنبال می‌شود.
رئيس سازمان پدافند غیرعامل اظهار داشت: تلاش زیادی کردیم باتوجه‌به روندی که در حوزه شهرسازی در کشور اتفاق افتاده است با استفاده از نخبگان شهرسازی و اساتید پدافند غیرعامل نسبت به تدوین الگویی کلی طرح یا سند راهبردی پدافند شهری اقدام کنیم.
وی با بیان اینکه این سند باید برنامه‌های توسعه شهری، نیازمندی‌های فناورانه شهر، ضرورت‌های امنیت، ایمنی و پایداری شهر را با هم تلفیق و الگویی در قالب سند پدافند شهری ارائه دهد، یادآور شد: پس از تلاش دو، سه ساله این سند محقق شده و پس از تصویب در شورای عالی پدافند غیرعامل برابر اساسنامه سازمان با امضای رئیس شورا ابلاغ شده است.
به‌گفته جلالی تلاش شده است که این سند یکی از مدرن‌ترین الگوهای پدافند شهری در قالب زیرساخت و برنامه آمادگی باشد و ایمنی، امنیت و پایداری را همراه با سایر اهداف توسعه بدهد.
انتقال مراکز پرخطر به بیرون از شهر، اولویت سند راهبردی پدافند شهری
وی به بیان چند مورد از اهداف عمده پیش‌بینی شده در این طرح پرداخت و گفت: موضوع اول مدیریت مخاطرات مراکز پرخطر در شهر است؛ برخی از مراکز پرخطر که معمولا بیرون از شهر قرار داشتند با توسعه شهرها در دل آنها قرار گرفته‌اند.
جلالی با بیان اینکه هنگام آنالیز خطر متوجه وجود کانون‌های عمده مخاطره در شهرها می‌شویم که باید مدیریت شوند، تصریح کرد: در این راستا برنامه ساماندهی مراکز پرخطر را در اولویت قرار داده‌ایم که بر این مبنا مراکز پرخطر به بیرون از شهرها منتقل خواهند شد؛ همچنین نسبت به امن‌سازی مراکزی که امکان انتقال آنها به بیرون از شهر وجود ندارد، اقدام می‌شود.
وی به راه‌اندازی مرکز رصد و پایش فعالیت‌ها، حوادث و تهدیدات شهری اشاره کرد و گفت: معمولا مدیران شهری با این موضوع مشکل دارند زیرا به‌دلیل تنوع زیرساخت‌ها و جدا بودن از هم مشکلات ایجاد می‌کند که این مرکز را در سامانه فرماندهی و کنترل زیرساخت‌های شهری پیش‌بینی کرده‌ایم.
جلالی در تکمیل توضیح خود اضافه کرد: هدف این است که فضایی درون مدیریت شهری داشته باشیم تا بتوانیم کارکردهای مورد نیاز مدیران شهری در همه زیرساخت‌های شهری را کنار هم مدیریت، کنترل و اداره کنیم که می‌تواند جزو همین مجموعه شکل بگیرد.
تاسیسات زیرسطحی در تهران، اصفهان و مشهد ساماندهی شده است
وی ساماندهی تاسیسات زیرسطحی شهری را جزو نکات مورد توجه دانست و تاکید کرد: ساماندهی تاسیسات زیرسطحی می‌تواند نه‌تنها به زیبایی منظر شهری کمک کند بلکه ایمن‌سازی تاسیسات و قابلیت کنترل بازرسی و مراقبت از تاسیسات شهری را هم فراهم می‌کند.
جلالی با بیان اینکه برای اولین‌بار زیرساخت‌های توسعه خدمات مبتنی بر فضای سایبر را تحت عنوان زیرساخت‌های نرم دسته‌بندی کرده‌اند، توضیح داد: ملاحظات و اقداماتی که می‌تواند تداوم کارکرد را حفظ کند باید لحاظ شود.
ایجاد سامانه پدافند نوین شهری با محوریت تقویت سازمان آتش‌نشانی
رئیس سازمان پدافند غیرعامل با اشاره به وجود مراکز مخاطره‌آمیز درون شهرها، تصریح کرد: در این راستا سامانه پدافند نوین شهری با محوریت تقویت سازمان آتش‌نشانی‌ها و پدافند عمومی را با تمرکز بر آموزش، تجهیزات و ساماندهی، جزو برنامه‌ها قرار داده‌ایم.
به‌گفته وی همه شهرهای دنیا خواسته و ناخواسته درگیر مسائل امنیتی، دفاعی، جنگی و حوادث طبیعی هم می‌شوند؛ بنابراین در شهرهای مدرن طرح تخلیه جمعیت و انتقال جمعیت به بیرون و دور کردن مردم از کانون خطر به‌عنوان یکی از آیتم‌های جدی این طرح قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه طرح پاسخ اضطراری به حوادث و مخاطرات شهری جزو اولویت‌های همه شهرهاست که باید به آن توجه شود که در دستورالعمل آمادگی و نظام عملیاتی بیان شده است، تصریح کرد: هرجایی که مجموعه مدیریتی وجود دارد با فرض سناریوی تهدید قابل قبول در آن حوزه باید طرح‌های پاسخ تهیه کند؛ آموزش، تجهیز، تمرین و آموزش نیز می‌تواند محور کار مدیریت شهری باشد .
جلالی ادامه داد: در حوزه‌های مربوط به طرح دفاع غیرنظامی و پدافند مردم محور نیز دفاع از مردم نیز در برابر تهدیدات و حوادث پیش‌بینی و مصوب و همه دستورالعمل‌ها نیز به استانداری‌ها، بخشداری‌ها و شهرداری‌ها ابلاغ شده است.